Laburreko zenbakia: 03/2020
Joan den urtarrilean, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialeko Barometroa aurkeztu genuen. Ekimen horretan, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialeko Euskal Behatokia aurkeztu zen. Errealitatea hainbeste aldatu den hilabete hauen ostean, oraindik ere uste dugu garrantzitsua dela lan horren komunikazioa; izan ere, sektore honen unibertsoa eta horren errealitatea ezagutzeko aukera ematen digu, nahiz eta jakin gainerako sektore guztietan bezala, errealitate hori aldatzen ari dela eta itxura guztien arabera, desberdina izango dela, edo dagoeneko desberdina dela.
Uneotan, datuetara hurbil gaitezke eta “abiapuntuko errealitate” gisa har ditzakegu. Datozen ikerketetan aldera ditzakegu eta beste joera batzuen artean, krisi honen ondorioak ezagutuko ditugu, sektoreko erakundeetako inplikazioa, presentzia eta ekarpena hainbeste nabaritzen den krisia, hain zuzen.
Barometroa, ikerketa-zikloaren parte
2014an, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialari buruzko ikerketako aldian behingo zikloari hasiera eman genion lehen Liburu Zuriarekin. 2019an (fase kuantitatiboa) eta 2020an (fase kualitatiboa) berriz egingo dugu, testu honetan aurkezten dizuegun Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren lehen barometroa[1] ere eginez.
Txosten hau egitea eta aurkeztea Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala sustatzeko Euskadiko Estrategian aurrez ikusitako Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialeko egoerari buruzko aldian behingo ikerketa eta ebaluazio-ziklo honetan kokatzen dira. Hain zuzen ere, Estrategia horren lehentasunen artean dago, aipatutako sektorea eta horren ekarpen soziala indartzeko helburuarekin, Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala eta horren bilakaera ezagutzea.
2018an, Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala sustatzeko Estrategiak –praktikan egungo araudi-esparrua sendotzen du– informazioa eguneratuta izatearen garrantzia nabarmentzen du eta hau zehazten du: “sektoreari buruzko datu sistematikoen eta aldian behingo datuen erabilgarritasuna, sektorearen ezaugarriak eta ekarpena funtsezko oinarria da diagnostikorako, plangintzarako eta ebaluaziorako, eta sektorea egituratzen, antolakuntzak sektorearekin parekatzen eta aitortzen lagundu du eta lagunduko du” (33. jarduketa)[2].
Eta xede horretarako, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren egoerari buruzko aldizkako ikerketa- eta ebaluazio-ziklo bat abian jartzea ezarri zen, baita estrategia sustatzeko eta hedatzeko neurriak ere, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialeko 2016ko maiatzaren 12ko 6/2016 Legearen[3] aurreikuspenekin bat datorrena, eta biurteko txosten bat (barometroa) eta lau urteroko txosten bat (Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren Liburu Zuria), dagokion biurteko txostena barneratuko duena.
Hau da aipatutako argitalpena izan dezakegun lehen aldia. Lan hau lagungarria da sektorearen ezaugarri nagusiei eta sektorearen ekarpenaren eta egituratzearen funtsezko elementu batzuei buruzko ezagutza sistematikoa zabaltzeko. Eta zehatzago hitz eginda, aktibo dauden Hirugarren Sektore Sozialeko erakunde multzoa identifikatu nahi du, ezaugarri garrantzitsuenetako batzuk kuantitatiboki deskribatuz.
Horrela, 2019ko lehen Barometro honek dimentsioaren eta ekarpenaren lehen zifrak erakusten ditu enpleguari dagokionez, BPG, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren parte-hartzea gauzatuz, eta emaitzen artean hauek landuz: a) Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren osaera eta bertako erakundeen jarduera; b) giza dimentsioa eta baliabide ekonomikoak; c) erabiltzen diren kudeaketa-tresnak; d) eta mantentzen dituzten barne- eta kanpo-harremanak.
Fase kualitatiboko datu guztien eta garapenaren esplotazio zorrotzaren bidez, 2020. urte honetan egin ahal izango dugun lehen pausoa da, eta gainera, 2020ko Hirugarren Sektore Sozialeko Liburu Zuria egin eta aurkeztu ere egin ahal izango dugu.
Datu nagusiak eta ondorioak
Barometroan bildutako datuen arabera, zehatz genezake azken 5 urtetan, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialak nabarmen egin duela gora[4]. Aldi honetan, sortu diren erakunde berrien kopuruak desagertu direnen kopurua gainditzen du. Horrela, Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala, 2019an. 3.938 erakundek osatzen zuten. Sektore horrek gutxi gorabehera 38.525 enplegatu ditu eta 158.599 boluntarioren gizarte-partaidetza bideratzen du.
2018an, dauden datu ekonomikoen azken urtean, erakundeek 1.736 milioi euroko bolumen ekonomikoa kudeatu zuten, Euskadiko BPGd-ren % 2,3ren baliokidea.
Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala, neurri handi batean, elkarteek osatzen dute (10etik ia 9) eta bertan daude ibilbide luzeko erakundeak (3tik 1ek 20 urte edo gehiago ditu), sortu berri diren beste batzuekin batera (% 20). Erakunde horiek, zerbitzuen hornikuntzarekin batera, sentsibilizazioarekin eta eskubideen defentsarekin lotutako (% 78,3k biak konbinatzen dituzte) beste gizarte-funtzio batzuk egiten dituzte.
Ikus dezakegun moduan, borondatezko pertsonen presentziak argi markatu duen sektorea da. Datuan ikus dezakegun moduan, horren arabera, kasuen % 87,9an, boluntarioak dira erakundeko pertsonen erdia edo gehiago. Bestalde, sektore profesionalizatua da, eta erakundeen % 57,2an ordainpeko langileak daude taldeetan.
2019ko Barometroaren datuetatik abiatuta, esan genezake sektore biziaren aurrean gaudela, erakunde berriak txertatuz hazten eta berritzen jarraitu duen sektorean. Sasoian dagoen sektorea da, ordaindutako langile gehiago eta pertsona guztien gizarteratzearen eta justizia sozial handiagoaren alde lan egiten duten boluntario gehiago dituena. Eta sortzen diren testuinguruetara eta beharretara etengabe egokitzen diren eta, gero eta maizago, beste eragile batzuekin elkarlanean lan egiten duten erakundeak dituena.
Datuetan sakonduz eta ideia garrantzitsu batzuk ondorioztatuz.
Lehen datuak eman ondoren, zenbait ideiatan eta barometroaren atal desberdinekin lotutako datuetan sakondu nahi dugu. Gure lankide Lucía Merinori, Behatokiaren ikerketa arduradunari, egindako elkarrizketaren bidez egingo dugu. Hurrengo hiru bideoetan bildu dugu.
[1] 2019ko Barometro osoa hemen kontsulta dezakezu: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/BAR%C3%93METRO_txostena_2019_cas.pdf
[2] Eusko Jaurlaritza: 2018-2020 Legealdiko Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala Sustatzeko estrategia. https://www.euskadi.eus/contenidos/plan_departamental/24_plandep_xileg/es_def/adjuntos/Estrategia%20promoci%C3%B3n%20tercer%20sector%20-%20Plan%20de%20la%20Legislatura%20CAST.pdf
[3] Webgune honetan eskuragarri: http://www.euskadi.eus/bopv2/datos/2016/05/1602096a.pdf
[4] Gogoratu beharrekoa da datu horiek koronabirusaren krisiaren aurrekoak direla eta balitekeela Euskadin Hirugarren Sektore Sozialaren errealitatea, beste edozein sektoretan bezala, hainbat modutan aldatzea.