Egilea: Boluntariotzaren Euskal Kontseilua
Laburreko zenbakia: 10/2024

SKVL, Boluntariotzaren Euskal Eskola, Boluntariotzaren Euskal Kontseiluak bere egungo 2021-2024ko Boluntariotzaren Euskal Estrategian ezartzen duen proiektuetako bat da, Euskadin boluntariotzaren ekintza sustatzeko eta indartzeko ekarpen gisa.

Proiektu hori duela gutxi jarri da martxan, eta EAEko ekintza boluntariorako erreferentzia-gune izan nahi du, hiru lurraldeetako boluntarioak eta boluntariotza-erakundeak konektatzeko aukera emango duena. Horretarako, alde batetik, EAEko elkarteen eta boluntarioen errealitateari lotutako eredu batean oinarritzen da, eremutik bertatik identifikatzen diren beharrei eta erronkei erantzuten diena; eta, bestetik, Eskola 360º eredu batean, elkarrekin sortzeko, prestatzeko, baliabideak sortzeko, eta elkartzeko espazioak ahalbidetuko dituena.

SKVLk boluntarioentzako espazio bat izan nahi du, hainbat ikuspuntu biltzen dituena eta boluntariotzaren errealitatearen aniztasun zabala barne hartzen duena, eta begirada intersekzionala duena eta etengabe pertsona boluntarioen beharretara egokitzen dena. Halaber, kontuan hartuko ditu Euskadiko boluntariotzako erakundeen aniztasuna (dimentsioa, elkarte-eredua, esku-hartze eremua, egitura eta bolumena kontuan hartuta…), boluntariotza potentziala eta eragile berrien inplikazioa.

SKVLk tokiko herritarrekin eta bertako elkarte-ehunarekin, pertsonekin, erakundeekin eta gizarte-eragileekin harremanetan egon nahi du, eta hurbiltasuna izango du, lurralde historiko bakoitzeko boluntarioekin eta eragileekin zuzeneko eta konfiantzazko lana eginez. Izan ere, Boluntariotzaren Euskal Eskola EAEko hiru boluntariotza-agentziek (Batekin, BizkaiaGara eta Gizalde) gidatuko duten proiektua izango da. Agente estrategikoak eta konfiantzazkoak dira boluntariotzako erakundeentzat eta Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoko Sailaren Hirugarren Sektore Soziala Sustatzeko eta Gizarte Ekintza Sustatzeko Zuzendaritzarentzat ere. Azken honek eragile estrategiko gisa aitortzen ditu, Boluntariotzaren Euskal Estrategiaren ekintzak lurraldean ezartzeko, eta EAEn ekintza boluntarioa sustatzen laguntzeko.

EAEko boluntariotzari begira

SKVLren planteamendua egiteko eta boluntariotzaren profilak eta erronkak kontuan hartzeko, funtsezkoa izan da Euskadiko boluntariotzaren ezaugarriei eta egoerari buruzko datuak izatea. “EAEko boluntariotza eta gizartean parte hartzeko beste modu batzuk-2023” izeneko azken azterlanak horri buruzko datu azpimarragarri batzuk erakusten ditu.

Boluntariotzan aritu diren biztanleak kontuan hartuta, azterlanak adierazten du 240.000 pertsonatik 320.000ra igo dela 2017az geroztik, eta horrek esan nahi du boluntariotza-tasak gora egin duela, 2017an % 13,4koa baitzen eta 2023an % 17koa. % 17 horren barruan, noizbehinkako boluntariotza % 7,6 da, eta ohikoa % 9,4. Gainera, azterlanak adierazten du galdutako boluntariotza biztanleriaren % 8,3 dela, eta % 22,3 boluntariotza potentziala dela.

Boluntariotzaren profilari dagokionez, azterlanak erakusten du gizonen ( % 48,5) eta emakumeen ( % 51,5) arteko oreka dagoela boluntarioen artean. Adinaren arabera, boluntarioen adin-talde nagusiak 65 urtetik gorakoak ( % 24,1) eta gazteak ( % 21,3) dira, eta lehenengoen artean goranzko joera antzematen da. Boluntariotzaren profilaren beste ezaugarri aipagarri batzuk hauek dira: oro har, graduko ikasketak dituzten pertsonak edo unibertsitateko ikasketak dituztenak dira; landunak; EAEko hiru hiriburuetako batean edo tamaina ertaineko udalerriren batean bizi direnak.

Ohiko boluntariotza eta boluntariotza presentziala dira nagusi, esku-hartze zuzeneko lana egiten dute eta astean 1-5 ordu ematen dituzte boluntariotzan. Nabarmentzekoa da boluntarioen ia erdiek ( % 46,1) erakunde batean baino gehiagotan laguntzen dutela.

Boluntariotza gauzatzen den eremuari dagokionez, azterlanaren datuek erakusten dute herritarren eta kirolaren eremuan goranzko joera dagoela, eta gizarte-ekintzaren eremuan, berriz, nolabaiteko beheranzko joera dagoela. Interes pertsonala da motibazio nagusia, baina motibazioetan funtsezko arrazoia da laguntzeko, inplikatzeko eta indarberrituta edo sentitzeko plazera ere.

Azterlanaren arabera, boluntarioen gogobetetze-maila handia da egiten duten jarduerari dagokionez. Izan ere, boluntarioen % 93,6k adierazi du pozik edo oso pozik dagoela egiten duen jarduera boluntarioarekin.

Azterlanak boluntarioak izateko aipatzen dituen oztopoen artean, denbora falta eta adina nabarmentzen dira. Beste faktore batzuk honako hauek dira: boluntariotzarekiko interes falta; irabazi-asmorik gabeko erakundeekiko mesfidantza; arrazoi familiar eta/edo pertsonalak hirugarren pertsonen zaintzagatik; edo lankidetzan aritzeko proiekturik edo erakunderik identifikatu ez izana.

Boluntariotzaren Euskal Estrategiaren erronkak

SKVL baliabide bat da, eta bere ekintzen bidez Boluntariotzaren Euskal Estrategiek jasotzen dituzten erronken lorpenean lagunduko du, baita identifikatuko diren beste balizko erronka batzuetan ere. Ildo horretan, SKVLk, datozen bi urteetan, egungo Boluntariotzaren Euskal Estrategiak (2021-2024) ezartzen dituen erronka hauetan jarri nahi du bere programazioaren fokua:

  1. ERRONKA: ekintza boluntarioaren ikusgarritasun handiagoa sustatzea: elkarte-sarean eta boluntariotzan dagoen aberastasuna eta aniztasuna ikusaraziz, eta, aldi berean, boluntariotzako pertsonen eta erakundeen kolektiboan talde-sentimendua sortuz, haien ekintza aintzatesten eta ikusarazten laguntzeko.
  2. ERRONKA: Boluntarioekiko arreta eta zaintza bermatzea: haien trebakuntza eta etengabeko garapena bultzatuz, haien lana aitortuz, erakundeen boluntariotzari arreta emateko planen bikaintasuna bilatuz, emakume boluntarioak ahaldunduz, eta erabakiguneetan duten presentzia indartuz…
  3. ERRONKA: Boluntariotzako erakundeen eta boluntarioen trebakuntza digitala sustatzea: Erronka bat izan zena, pandemiaren egoerak moztu eta presaka birmoldatzera behartu zuen. Orain, zer funtzionatzen duen eta zer ez hausnartzeko aukera dugu, ekintza boluntarioaren digitalizazioa sustatu ahal izateko, egungo beharrekin koherentea izango dena.
  4. ERRONKA: Parte hartzeko modu berrietara zabalik egotea: egungo parte-hartzearen kulturak haratago doazen parte hartzeko beste modu batzuk bilatzen dituela ulertuta. Horrek eguneratuta eta berrituta egotera behartzen digu, era guztietako adierazpen solidarioak aitortuz eta bultzatuz.
  5. ERRONKA: boluntariotza berria mantentzea eta erakartzea: hainbat sektoretako pertsonak, gazteak zein adinekoak, ekintza boluntariora erakartzeko beharra.
  6. ERRONKA: erreleboa eta lidergo mota berriak: erakundeen funtzionamendu estrategikoa bultzatuko duten lidergoak hartzeko gizarte-oinarrien konpromisoa sustatuz eta indartuz; emakume boluntarioak ahaldunduz antolamendu-lidergoko karguak hartzeko; boluntarioek erakundeen erabakiguneetan duten presentzia eta parte-hartzea indartuz; horrek prestakuntza eta pedagogia beharko ditu, bai eta aintzatespena eta balioespena ere.

Zein da SKVLk duen balioa?

SKVL funtsezko ekimena da Euskadin ekintza boluntarioa indartzeko eta beharrizan sozial aldakorrei herritarren eta gizartearen lankidetzatik eta konpromisotik erantzuteko. Izan ere, SKVLk Euskadiko ekintza boluntarioa hobetzeko motor gisa jardutea du helburu:

  1. Euskadiko boluntarioen eta erakundeen arteko lotura sustatuko du. Boluntariotza Eskolak, bere ekintzen bidez, hiru lurraldeetako boluntarioak eta erakundeak konektatuko ditu, lankidetza-lana indartuz eta lotura sendoagoa sortuz.
  2. Sentimendu kolektiboa sortuko du, eta boluntarioen arteko nortasun komuna indartuko du, partekatutako kausa sozialen inguruko kidetasun eta batasun sentimendua sustatuz. Horrek konpromisoa eta motibazioa indartuko ditu, boluntarioak beren ahalegin indibidualak gainditzen dituen mugimendu handiago baten parte sentitzen baitira. Sentimendu kolektibo sendo horrek komunitate kohesiboagoa sortuko du, non elkartasuna eta lankidetza balore nagusi bihurtuko diren, beste pertsona batzuei batzeko eta laguntzeko animatuz.
  3. Gizartean presentzia handiagoa izatea eta ekintza boluntarioa aitortzea bultzatuko du, eskolaren jarduerak boluntarioen lanaren ikusgarritasuna areagotuko du, haien lana sustatuz eta aintzatespen publikoa sortuz. Horrek motibazioa emango die egungo boluntarioei eta pertsona berriei modu aktiboan parte hartzeko, eta ekintza solidarioen eragina indartuko du.
  4. Egungo ezagutza aprobetxatzeko aukera emango du, eta eskolak boluntariotzaren esparruan eskuratutako ezagutzak eta esperientziak transmititzea sustatuko du, belaunaldi guztien eta hainbat erakunderen ikaskuntza bermatuz. Ezagutzaren transferentzia horrek borondatezko ekintza eraginkorragoa eta profesionalagoa errazten du, non praktika onenak denbora gutxiagoan emaitza hobeak lortzeko hedatu eta aplikatzen diren.
  5. Euskadiko boluntariotzaren eremuko baliabideak optimizatuko ditu, baliabideak eta ahaleginak koordinatuz eta boluntariotzako pertsona eta erakunde guztientzat eskuragarri dauden baliabideen erabilera sustatuz.
  6. Boluntariotzaren praktikan eta kudeaketan bikaintasunerantz egitea bermatuko du, eta arreta boluntariotzaren etengabeko trebakuntzan eta boluntariotzako erakundeen kudeaketa-trebetasunen hobekuntzan jarriko du, eta horrek ziurtatuko du praktikak gero eta eraginkorragoak eta kalitate handikoak izango direla.
  7. Euskadin EVV Impacto delakoak identifikatutako erronkak lortzen lagunduko du, etorkizuneko ikuspegia sustatuz, boluntariotza euskal gizartean sortzen ari diren beharrizanetara egokituz eta Euskadin ongizatea eta garapen komunitarioa indartuz.

Erronken eta eduki-multzoen araberako programazioa

Boluntariotzaren Euskal Eskolaren dinamika erronken araberako programazio zirkularrean oinarritzen da. Horrela, erronka bakoitza ikuspegi aktibo, aplikatu eta multidiziplinarretik landuko da, eta azterketa-fase batetik, ikaskuntza-fase batetik eta ezagutza sortzeko fase batetik hartuko da kontuan. Zikloak, beraz, 4 fase izango lituzke: 1) heldu beharreko erronkaren identifikazioa eta argudiatzea; 2) erronka lantzeko laborategi bat abian jartzea (I-LAB); 3) i-lab-en ondorioetatik abiatuta prestakuntza bat diseinatzea eta eskaintzea (ESKOLA); 4) kontsultarako baliozko materiala sortzea (ERREKURTSOA).

Boluntariotzaren Euskal Eskolak, gainera, boluntarioei eta boluntariotza-erakundeei zuzendutako oinarrizko prestakuntza jarraitua eskainiko du, boluntarioentzat eta haien erakundeentzat interes orokorrekoak diren gaietan oinarrituta, haien jarduera edo boluntariotzaren esparrua edozein dela ere.

Planteamendu horrekin lotuta, eskolaren edukia elkarri lotutako 4 bloketan egituratuta dago:

1.- Prestakuntzarako guneak prestakuntza-proposamen bat du, gaitasunak eskuratzera, esperientziak partekatzera, beharrak identifikatzera eta abarrera bideratutako ikaskuntza-espazioak eskaintzeko. Prestakuntza integrala, anitza eta kalitatezkoa eskaini nahi du, prestakuntza-katalogo zabal batean zehaztuko dena, hiru lurralde historikoetan formatu eta proposamen desberdinak bilduko dituzten gaiekin. Fokua honela jarriko da:

a) Garapen pertsonalean: hazkunde pertsonala, dimentsio emozionala, autozainketa, autoezagutza, trebetasun sozialak…

b) Antolamenduaren indartze eta garapenean: baliabideen kudeaketaren eta eraginkortasunaren bidez (sistemak eta tresnak); antolakuntzako adimen kolektiboa eraikiz (lidergoa, kontzientzia hartzea, interakzioak eta barne-harremanak, etab.); ingurune sozial eta komunitarioekiko konexioaren bidez, errealitatean presentzia izanez, ikusgaitasuna lortuz eta biztanlerian garrantzia eta inpaktua sortuz.

c) Esku-hartze eta gizarte-ekintzarako modu berrietan: zailtasun-egoeran dauden pertsonen eta kolektiboen bizitza hobetzen lagunduko duten tresna, metodologia eta teknologia berritzaileak eskuratzeko aukeraren bidez.

2.- Hiru lurralde historikoetan identifikatutako gaiei buruzko sorkuntzarako laborategiak, aurrera egiteko proposamenak edo heldu beharreko erronkak izan daitezkeenak. Sorkuntzako laborategiak dinamizatzeko metodologia parte-hartzaileak erabiliko dira, lan-ingurune heterogeneoetan lankidetza babesten eta sustatzen dutenak; elkarrizketa esanguratsuak sortzen eta ezagutza kolektiboaren eraikuntzatik lortutako emaitzak biltzen laguntzen dutenak; beste pertsona eta erakunde batzuk ezagutzen eta harremanak eta lankidetzak ezartzen laguntzen duten topaguneak eskaintzen dituztenak; eta sistema bereko “aldeak” elkartzea ahalbidetzen dutenak, ikuspegi integralagoa sortzeko eta irtenbide partekatuak bilatzen laguntzeko.

Laborategi bakoitzaren gaiaren arabera, espazio horren hausnarketari balioa eman pertsona/erakundea identifikatuko da. Laborategiek ekintza boluntarioaren askotariko ordezkariak bilduko dituzte: pertsonak, erakundeak, beste eragile batzuk… Batzuetan, profil espezifiko batzuetara bideratuta egon daitezke, laborategiaren hausnarketak behar duen helburuaren arabera. Taldean sortutako lanaren ondorioak edo hausnarketak biltzen dituen dokumentu bat sortuko da, hura partekatzeko.

3.- Espazio birtual osoa, pertsonek eta erakundeek beren ekintza boluntariorako baliabide espezifikoak eskuratzeko aukera izan dezaten. Espazio horretatik ekintza boluntariorako gidak eta euskarriak sortuko dira, hala nola baliabideen eta tresnen gida praktikoak, eskolaren helburutik lehentasunezkoak diren gaiei buruzkoak; edo material grafikoak (dokumentalak, bideoak, podcastak…), eskolarentzat funtsezkoak diren gaiei buruzkoak.

4.- Elkarreragina erraztuko duten topaketa eta ekintza irekiak planteatuko dira, boluntariotza indartu, kolektibo gisa ikusarazi, bere burua aitortu eta ahaleginak batu ahal izateko. Ikuspegi ludiko batetik diseinatuta, jarduera horietan pertsona eta gizarte-eragile berriak gonbidatuko dira boluntarioaren lana ezagutzeko eta parte hartzera animatzeko. Ekitaldi horiek ekintza boluntariorako egun jakinen inguruan egingo dira, hala nola Boluntariotzaren Nazioarteko Egunean (abenduaren 5ean).