Laburreko zenbakia: 09/2024
2024. urte honetan, Sareen Sarea eratu zeneko hamargarren urteurrena betetzen da, hamarkada batzuk lehenago hasitako Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala (EHSS) egituratzeko prozesu historiko baten funtsezko mugarria. Funtsezkoa da, Sareen Sarea pertsonak, erakundeak eta sareak bultzatu dutelako, EHSS osoa artikulatzeko asmoz, eta, horregatik, agerian uzten duelako, batetik, sektoreak bere nortasuna eraikitzeko duen borondatea, nahiz eta sakabanatuta eta heterogeneotasun eratzailea izan, eta, bestetik, ordezkatzen dituen edo zerbitzuak ematen dizkien pertsonen eta kolektiboen artean eskubideak sustatu eta modu eraginkorrean antolatzeko eta kooperatzeko duen gaitasuna.
Funtsezkoa da, halaber, sareen sare hori eratzeak sektorearen aintzatespen publiko eta sozialaren adierazpen zehatza eta eraginkorra dakarrelako, gizarte-kohesioan eta pertsonen eta kolektiboen defentsan eragile garrantzitsua den aldetik. Aitorpen hori sektoreak esku-hartze sozialaren eremuko erantzukizun publikoko sistemetan eta politika sozialen diseinuan, jarraipenean eta ebaluazioan duen parte-hartzean adierazten da, lankidetza publiko-sozialaren eta gobernantza kolaboratiboaren esparru gero eta handiago baten barruan.
Mugarri honen garrantziagatik merezi duen espazioa eskainiko diogu, sortzen eta garatzen den eboluzio-testuingurua eta hura sortzeak dituen eta espero daitezkeen inplikazioak hobeto ulertzeko. Horretarako, sektorearekin eta haren egituraketarekin lotutako gertakari nagusien (sektorialak, politikoak, sozialak) errepaso historikoa egin nahi dugu testu honetan, bai eta Sareen Sarea sortzea ahalbidetu zutenak, eta sortu zenetik 10 urte hauetan bere jarduerak izan dituen gertaera eta lorpen garrantzitsuenak identifikatu ere.
EHSSa egituratzeko prozesu historikoa, Sareen Sarea eratu arte
Sareen Sarea 2014an eratu zen, sektorea egituratzeko eta eragile aitortua eta eragin-gaitasuna duena izateko hainbat hamarkadatan egindako lanaren ondorioz. Hala ere, egituraketa-prozesu hori ezin da ulertu sektorearen beraren borondatearen emaitza gisa soilik, nahiz eta borondate hori gabe ezinezkoa izango zatekeen. Halaber, korrelazio estuko gertaera eta inguruabar sozial eta politiko batzuen elkarketari erantzuten dio, eta sektoreak berak paper garrantzitsua izan zuen horietan. Atal honetan, Sareen Sarea sortu arte EHSSa egituratzeko prozesuarekin batera gertatu ziren gertaera horiek errepasatuko ditugu. Zeregin horri zehatz-mehatz ekiteak esan nahi du, nolabait, sektorearen historia egitea, eta horrek asko gaindituko luke testu honen luzera, baina azaletik azalduko ditugu, Behatokiak aurretik egindako beste argitalpen batzuk osatuz, prozesu hori zeharkatzen duten gertakari esanguratsuenetako batzuk.
Lehenik eta behin, nabarmentzekoa da hainbat erakunde-sare pixkanaka eta etengabe sortu zirela, desgaitasunaren eremuko erakunde-sareetatik hasita, horiek izan baitziren prozesu horretan aitzindariak. 1979an, Fekoor sortu zen (desgaitasun fisikoa edo organikoa duten pertsonen Bizkaiko elkarte koordinatzailea), eta urtebete geroago, Euskal Gorrak (pertsona gorren elkarteen euskal federazioa) eta FEVAS Plena Inclusión Euskadi[1].
Lehen sare horiek trantsizioaren prozesu soziopolitiko erabakigarriaren esparruan sortu ziren. 1978an onartutako Espainiako Konstituzioan eskubide sozialak aitortu ziren. Urtebete geroago, EAEko Autonomia Estatutua onartu zen. Estatutu horrek hainbat arlotako eskumenak indartu zituen, besteak beste, gizarte-politiketakoak. Deszentralizazio-prozesu horretan, Euskadik eskumen esklusiboak hartu zituen bere gain gizarte-zerbitzuen arloan, bai eta fundazioei eta elkarteei dagokienez ere. Fundazio eta elkarte horiek osatu zuten, hein batean, urte batzuk geroago Hirugarren Sektore Soziala izena hartuko zuen erakunde-taldea.
Horrek guztiak bere arau-adierazpena izango du garai hartan. Hala, adibidez, Estatuan Minusbaliatuak Gizarteratzeko apirilaren 7ko 13/1982 Legea (LISMI) aldarrikatuko da, eta Euskadin gizarte-zerbitzuen lehen legea onartuko da (Gizarte Zerbitzuei buruzko maiatzaren 20ko 6/1982 Legea).
Esparru horretan, sistema politiko demokratiko baten garapena, autonomien Estatuaren eraketa, eskubide sozialen aintzatespena eta eskubide horiek ziurtatzeko eta defendatzeko beharrari buruzko gizarte-kontzientzia sortzen dira, eta, horrekin batera, ongizate-sistema bat sortzen hasi zen, eta horrek Euskadin eta beste erkidego batzuetan TSSko erakundeak sortzen eta sendotzen lagundu zuen.
Hamarkada horretan, arazo espezifikoei eta kolektibo kalteberei lotutako erakundeak eta mugimendu sozialak ugaritzen hasi ziren, nahiz eta horietako batzuk urte batzuk lehenago ere sortu ziren[2]. Erakunde horiek funtsezko zeregina betetzen hasi ziren eskubideen defentsan eta kolektibo horien arretan, eta gizartean eta politikan eragiteko bokazio argia zuten.
Egituratze-prozesuak aurrera jarraitu zuen giro horretan, non bigarren eta hirugarren mailako sare-multzo bat eratzen joan zen. Prozesu hori ez zen soilik desgaitasunaren eremuan gertatzen, 1983an Elkartu (Gipuzkoako Desgaitasun Fisikoa duten Pertsonen Federazio Koordinatzailea) eta 1985ean Elkartean (Euskadiko desgaitasun fisikoa duten pertsonen elkarte-mugimendua biltzen duen federazioen eta elkarteen Konfederazioa) sortu zirenean, garapenerako lankidetzaren, enplegu inklusiboaren edo osasun mentalaren arloetan ere gertatu zen: 1987an, hurrenez hurren, CONGDE, EHLABE eta FEDEAFES eratu ziren. Eta hamarkadaren amaieran EAPN Euskadi sortu zen (1990).
Hurrengo hamarkadan, ongizate-sistema garatu eta indartu zen, eta, horretan, TSSko erakundeak administrazio publikoentzako zerbitzu-emaile gisa sendotzen hasi ziren. Euskadin gizarte-zerbitzuen lege berri bat onartu zen (5/1996 Legea, urriaren 18koa, Gizarte Zerbitzuei buruzkoa). Beste gai garrantzitsu batzuen artean, lege honek lankidetza publiko-pribatuaren printzipioak arautzen zituen (ikus 25. artikulua. Ekimen pribatuarekin egindako hitzarmena), eredu misto baten lehen garapena ekarri zuen gizarte-zerbitzuetan, eta Hirugarren Sektore Sozialari eginkizun nabarmena eman zion sistema horretan (ikus 26. artikulua. Irabazi-asmorik gabeko erakundeak).
Ongizate-sistema garatu eta sendotzearen eta TSSk sistema horretan parte hartzearen ondorioa bere jarduera eta, ondorioz, langileak pixkanaka profesionalizatzea izan da. Hala ere, horrek ez du esan nahi EHSSko erakundeetan parte hartzen duten langile boluntarioen kopuruak behera egin duenik.
Hamarkada honetan, Harresiak Apurtuz, REAS Euskadi edo Umeekin sareak (1997an sortuak) edo Euskofederpen eta Hirukide sareak (1998an eta 1999an sortuak, hurrenez hurren) sortzeko prozesuak aurrera jarraitzen du.
Ongizate-sistema sendotzeko, eredu mistoa hedatzeko, lankidetza publiko-soziala sendotzeko, sektorea profesionalizatzeko eta hainbat mailatako sareak eratzeko prozesu horiek, ordura arte egituratu gabeko eremuetan barne, indartsu jarraituko dute hurrengo hamarkadan, eta sektorearentzat garrantzitsuak diren hainbat gertaeratan adieraziko dira.
Lan-harremanak profesionalizatzeari eta arautzeari dagokionez, honako hau izango da funtsezko mugarri bikoitza: 2005ean, Gizardatz Bizkaiko gizarteratze-arloko gizarte-ekimeneko eta esku-hartzeko erakundeen elkartearen sorrera, eta, urte berean, Bizkaiko Esku-hartze Sozialaren Sektorerako I. Hitzarmen Kolektiboa sinatzea. Gizardatzen atzetik, Araban (Aisa) eta Gipuzkoan (Hedatzen) dituen erakunde homologoak etorriko dira. Erakunde horiek Hirekin (2009an sortua) elkartean daude, Euskadiko esku-hartze sozialeko hirugarren sektoreko enpresa-elkartean, gizarteratzearen eremuan. Gipuzkoako eta Arabako lehen hitzarmenak hurrengo hamarkadan sinatu ziren, 2011n eta 2015ean, hurrenez hurren.
Adierazi dugun bezala, EHSS hainbat esparrutan artikulatzen joan zen. Adibide pare bat aipatzearren, 2007an Gizatea, Euskadiko laneratze enpresen elkartea, eta Redagi, Gipuzkoako emakume elkarteen sarea sortu ziren.
Sektorearentzako beste gertaera garrantzitsu bat 2008an indarrean dagoen zerbitzuen legea aldarrikatzea izan zen (12/2008 Legea, abenduaren 5ekoa, Gizarte Zerbitzuei buruzkoa). Lege horrek esplizituki aitortzen du EHSSko erakundeek garrantzi handia dutela zerbitzuak emateko eta gizarte-ongizatea sustatzeko. Horregatik, legeak, zioen azalpenean agertzen den bezala, “hirugarren sektorearekiko lankidetza indartzeko beharra egiaztatzen du”. Era berean, araudi horrek gizarte-ekintzako hirugarren sektorea sustatzeko eskumena zehazten du EAEko administrazio publikoentzat (40.5, 41.6 eta 42.7 artikuluak).
Hamarkada hau ere oso garrantzitsua izango da sektorea eragile politiko gisa aitortzeko, ez bakarrik eskubideen eta kolektiboen defentsan duen eragin politikoagatik, baita administrazio publikoek garai honetan modu esplizituan garatuko dutelako gobernantza-eredu bat, horretarako gaitutako foro eta erakunde publikoetan hainbat eragile politiko, sozial edo ekonomikok parte hartzea ekarriko duena. Horrek zuzenean ekarriko du sektoreak esku hartzea era desberdineko gizarte-politiken diseinuan, jarraipenean eta ebaluazioan (gizarte-zerbitzuak, etxebizitza, enplegua, etab.).
Mota horretako adibide bat izan zen Gizarte Ongizateko Euskal Kontseilua (orain Gizarte Zerbitzuen Euskal Kontseilua esaten zaiona) sortu izana 1996an, gizarte-zerbitzuei buruz emandako lege autonomiko horretatik abiatuta. Kontseilu hori kontsulta-organoa da, eta administrazio publikoek eta, besteak beste, erabiltzaileen, gizarte-boluntarioen eta gizarte-zerbitzuen arloan lan egiten duten profesionalen erakundeek eta sareek osatzen dute.
Hamarkada honetan, gobernantza-eredua hedatzearekin batera, administrazio publikoek sustatutako foroak eta organismoak ugaritu egin ziren, non Hirugarren Sektore Sozialeko erakundeek eta sareek modu aktiboan parte hartu zuten, hainbat eremutan, eta maila askotan (autonomikoa, forala eta udalekoa), hala nola Gizarteratzeko Euskal Kontseilua (2003), Garapenerako Lankidetzaren Euskal Kontseilua (2007), Familiaren Euskal Kontseilua (2008), Arabako Bizikidetzari eta Kulturartekotasunari buruzko Foru Kontseilua (2008), Bizkaiko Adinekoen Kontseilua (2005), Gipuzkoako Lurralde Historikoko Pertsona Ezinduen Kontseilua (2003) eta abar[3].
Hamarkada honen bigarren erdian gutxienez bi gertaera garrantzitsu izango dira nagusi. Alde batetik, Hirugarren Sektore Sozialaren sorrera dei genezakeena gure erkidegoan jakintza-objektu gisa, aurreko urteetan sortu zen interes progresiboaren ondorioa izango litzatekeena. 2006an Bizkaiko Hirugarren Sektorearen Behatokia sortu zen, BBK Fundazioak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta EDE Fundazioak sustatua, eta ondoren (2020) Hirugarren Sektore Sozialaren Euskal Behatokian integratua, Eusko Jaurlaritzan gizarte-zerbitzuen arloko eskumena duen sailaren mendeko erakundea. Lehen behatoki hura, Bizkaiko Lurralde Historikora mugatua, Bizkaiko Hirugarren Sektorearen lehen Liburu Zuriaren egilea izan zen 2007an. Liburu horretan kontzeptuak mugatzeko ahalegina egin zen eta sektorearen lehen zifra globalak eskaini ziren. Lehen liburu zuri honetan jada adierazten da garrantzitsua dela aurrera egitea “lehen mailako erakundeen eta hainbat esparruren arteko koordinazioan eta lankidetzan, lehen mailako erakundeen eta bigarren eta hirugarren mailako erakunde eta sareen artikulazioaren hobekuntzan, eta sektorea egituratzen den erakunde eta sare horien indartzean” (4. or.)
Bestalde, hamarkada 2008ko finantza-krisiarekin amaitu zen, zeinak ondorengo urteetan ondorio sozial eta ekonomiko garrantzitsuak utzi zituen: langabeziaren igoera, lan-prekarizazioa, zerbitzu publikoen murrizketa, etab. Horrek guztiak Hirugarren Sektore Sozialeko erakundeen laguntza-eskaera areagotu zuen, baina aldi berean, atzeraldi ekonomikoak ere eragin zien. Bi elementu horiek (eskaeraren hazkundea eta krisiak HSSren jasangarritasunean duen eragina) urte batzuk geroago islatuko dira Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren lehen Liburu Zurian (2015). Liburu hori aipatutako behatokiak egin zuen, baina Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin. Funtsezko mugarria da HSSk gure erkidego osoan duen errealitateari buruzko datu espezifikoak izateko.
Testuinguru sozial, politiko eta ekonomiko horrek ez zituen geldiarazi sektorea eragile sozial, politiko eta ekonomiko gisa sendotzeko zituen dinamikak. Hurrengo hamarkadako lehen urteetan sare berriak sortu ziren, hala nola Sargi, Gipuzkoako gizarte-erakundeen elkartea (2011), Astialdi Sarea, hezkuntza-aisialdiko erakundeen sarea (2012) edo Emakumeok Bidean, egoera bereziki ahulean dauden emakumeekin lan egiten duten erakundeen sarea (2012).
Aldi berean, gobernantza parte-hartzailearen ereduak sendotzen jarraitu zuen hamarkada honetan, herri-administrazioetako sailetan foro berriak agertu baitziren maila guztietan, baina hemen nabarmentzekoa da elkarrizketa zibila ezarri eta finkatu zela, lankidetza eta elkarrizketa publiko-sozialerako esparru gisa. Horrela, Euskadiko Elkarrizketa Zibilerako Mahaia (EEZM) 2012an sortu zen, gizarte-ekintzako hirugarren sektorearen kontsultarako eta parte-hartze instituzionalerako organo gorena Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorraren eremuan. Ondoren, Bizkaiko Elkarrizketa Zibilerako Mahaia (2016) eta, duela gutxi, Gipuzkoako Elkarrizketa Zibilerako Mahaia (2023) sortu ziren. Euskadiko mahaian, hasiera batean, bi urte geroago goi-mailako sare batean (Sareen Sarea) bultzatu eta integratuko diren sare askok parte hartuko dute.
Sareen Sarea: 10 urtez aurrerapenak egiten
Aurreko apartatutik ondorioztatzen den bezala, Sareen Sarea eratzea, ikuspegi historiko batetik, sektorea artikulatzeko barne-prozesu baten azken emaitza da. Prozesu hori trantsizio betean hasi zen, baina, aldi berean, gizarte-eskubideak sendotzeko eta ongizate- eta zaintza-sistema bat garatzeko esparru sozial eta politiko batean, lankidetza eta elkarrizketa publiko-soziala eskatzen dituen eredu baten bidez bermatua eta hornitua.
Hasieran sortu ziren lehen 13 sareek egina, Sareen Sareak beste sare batzuk hartu ditu pixkanaka, egungo 17 sareetara iritsi arte. Azkenak hauexek izan dira: Astialdi Sarea (2016), Euskadiko GGKEen Koordinakundea (2018), Euskal Gorrak (2020) eta Umeekin, Minbizidun Haur eta Nerabeen Gurasoen Elkarteen Euskal Federazioa (2023).
Bere 10 urteak hirugarren sektore sozialerako mugarri garrantzitsuenetako batzuekin bat datoz, kasu batzuetan bultzatzaile edo laguntzaile gisa. Lehenik eta behin, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialari buruzko maiatzaren 12ko 6/2016 Legea aldarrikatu zen. Lege horretan, hirugarren sektore soziala “euskal gizartearen funtsezko aktibotzat” jotzen da, “alde batetik, gizarte zuzen, berdintasunezko, solidario, kohesionatu, parte-hartzaile eta demokratiko gisa eratzeko edozein egoeratan […], eta, bestetik, gizarte-premiei modu egokiagoan (integrala, hurbila, pertsonalizatua, parte-hartzailea) erantzuteko, sektoreen arteko lankidetzatik eta pertsona, familia, kolektibo edo komunitate hartzaileen partaidetzatik abiatuta” (hitzaurrea). Legeak aspalditik gertatzen ari ziren neurriak adierazten eta sustatzen ditu, hala nola elkarrizketa zibila bultzatzea eta sektoreak sektore publikoarekiko eta beste sektore batzuekiko elkarrizketa- edo lankidetza-guneetan parte hartzea, lankidetza sustatzea esku-hartze sozialaren eremuko politikak gauzatzean, bai erantzukizun publikoko zerbitzuen horniduran, bai interes orokorreko beste jarduera sozial batzuetan. Gainera, xedapen arauemaile horrek EHSSren definizio bat jasotzen du, oso modu esanguratsuan, juridikoki aitortua eta positiboa, hura osatzen duten erakundeen aniztasunak partekatzen dituen ezaugarrietan arreta jarriz. Bestalde, Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala sustatzera bideratutako zenbait neurri ere jasotzen ditu legeak.
Azken horri dagokionez, bi urte geroago, 2018an, Sareen Sareak sektorearentzat funtsezkoa den beste gertaera batean parte hartu zuen: Eusko Jaurlaritzak bultzatutako Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala Sustatzeko Estrategian. Estrategia Estatu osoan sektorea sustatzeko lehen planteamendu estrategikoa da, eta 30 jarduera baino gehiago biltzen zituen, EHSSren jarduera modu desberdinetan sustatzea helburu zutenak. 2021ean, Sareen Sareak estrategia horren 2021-2024 Legegintzaldirako Planaren diseinuan ere parte hartu zuen.
Funtsezko bi mugarri horietan parte hartzearekin batera, euskal hirugarren sektore sozialaren ordezkaritza- eta sustapen-jarduera handia hedatu da hainbat forotan eta eragilerekin. Hemen ez dago nahikoa lekurik jarduera hori guztia zehazteko, eta, beraz, gertaera garrantzitsu batzuk aipatuko ditugu labur-labur. Politikaren arloan, Sareen Sareak agerraldi, bilera eta harreman ugari izan ditu tokiko, foruko eta autonomia-erkidegoko administrazio publikoekin, bai eta Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten talde politikoekin ere, proposamenak aurkezteko, legeak, dekretuak, planak eta abar eztabaidatzeko eta politikoki eragiteko.
Era berean, Sareen Sareak aktiboki eta etengabe parte hartzen du hainbat forotan administrazio publikoarekin eta beste eragile batzuekin, hala nola Euskadiko Elkarrizketa Zibilerako Mahaiarekin edo Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearekin. 2018an, gizarte zibil antolatuaren ordezkari gisa, beste gizarte-eragile batzuekin batera, Euskadiko Gobernu Irekirako Aliantzan (Open Government Partnership) sartu zen. Aliantza horren helburua “gobernu irekiagoak, arduratsuagoak eta herritarrenganako sentikorragoak sustatzeko mekanismoak ebaluatzea eta garatzea da”[4].
2020an, COVID-19aren pandemiak eragindako krisi betean, Sareen Sarea Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan ari da Inor Atzean Utzi Gabe funtsa eta bertatik sortutako 8 programak sortuko dituen batzordean, osasun-krisiak kalteberatasun, pobrezia eta bazterkeria bereziko egoeretan dauden pertsonengan eta familiengan eragin zuen inpaktu sozial eta ekonomikoa arintzeko.
2021ean, 2030 Agenda hedatzearekin batera, Eusko Jaurlaritzak Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Eragile Anitzeko Foroa bultzatu zuen, Euskadiko politika publikoetan 2030 Agenda harmonizatzen eta garatzen laguntzeko lankidetza- eta aholkularitza-organoa. Foro horretan EHSSko hiru ordezkari titular eta Sareen Sareak izendatutako hiru ordezko daude.
Sareen Sarearen solaskidetza ez da administrazio publikora bakarrik mugatu. Enpresa-sektoreari dagokionez[5], hainbat topaketa eta lankidetza egin dira Confebaskekin edo Cebekekin. Azken horrekin, gutxienez bi edizio egin dira 2021ean eta 2022an, Bizkaiko gizarte-erakundeetan pro-bono boluntariotza programaren barruan.
Bestalde, beste erkidego batzuetako hirugarren sektore sozialarekin harreman estua dago. 2017an, Sareen Sareak lankidetza-hitzarmena lortu zuen Taula d ‘entitats del Tercer Sector Social de Catalunya[6] erakundearekin. 2020an, Espainiako Hirugarren Sektorearen Plataformako Lurralde Koordinaziorako Batzordean[7] sartu zen, eta Estatu mailako lankidetza eta koordinazioa indartu zituen.
Aldi berean, euskal unibertsitateekiko lankidetza ere gertukoa da[8]. Adibidez, Sareen Sareak EHUko Lan Harremanen eta Gizarte Lanaren Fakultateak bultzatutako Gizarte Zerbitzuen Kudeaketa eta Berrikuntza graduondokoan parte hartzen du. Era berean, ohikoa da Sareen Sarea unibertsitate horrek antolatutako udako ikastaroetara joatea, baita beste euskal unibertsitate batzuek antolatutako ekitaldietara ere[9].
Azkenik, harreman-jarduera hori komunikabideetara zabaltzen da, ez soilik haien espazioetan esku hartuz, baizik eta EHSSren gizarte-eragina eta -ikusgarritasuna zabaltzeko aukera ematen duen harreman-esparru bat ezarriz. Hala, nabarmentzekoak dira Herri Irratiarekin egindako lankidetza-akordioak, “Posible da” programan 2019tik esku hartzeko aukera ematen dutenak, eta, bereziki, EITBrekin egindakoak, 2020-2022an indarrean egon direnak, EHSSko hainbat erakundek gizarteratzearen eta pertsona ahulenen defentsaren alde egindako jardueraren berri eman duten urteroko kanpaina solidarioak zabaltzeko.
Amaitzeko, sektorearen ikusarazte- eta posizionatze-jardueraren barruan, azpimarratu behar da Sareen Sareak 05/12an antolatu zuela, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren eguna. Egun hori bat dator EAEko TSSren lehen legea onartzeko datarekin, eta urtero egiten da, 2017ko lehen ediziotik.
Ibilbideko 10 urte hauetan, Sareen Sareak bere lorpen garrantzitsuenen artean dago hasierako 13 sareetara sare berriak gehitzea, oinarria eta adierazgarritasuna handitzen dutenak, nahiz eta oraindik tartea dagoen beste sare batzuetara gehitzeko, baita beste batzuk artikulatzea sustatzeko ere. Beste aldetik, Sareen Sareak funtsezko ekarpena egin du EHSSren aintzatespena sendotzeko, hainbat eremutan eta hainbat eragilerekin, Euskadin garrantzia duen eragile sozial, politiko eta ekonomiko baten gisan, eta, horrela, biderkatu egin du EHSSk gizartean eta politikan eragiteko duen gaitasuna. Hala ere, agertoki sozialaren (erronka sozial berriak) eta politikoaren eraldaketak (gure ongizate-sistemaren zati baten oinarri diren erantzukizun publikoko zerbitzuen hornidura-ereduen balizko aldaketak) EHSSren gizarte-lana eta, horrekin batera, egituraketa-prozesua baldintzatu edo arriskuan jar lezake. Eraldatzen ari den egoera horretara egokitu beharko da Sareen Sarea, eta erantzunak eskaini beharko ditu, hamarkadak iraun duen ahaleginari esker lortu den rol sozial eta politikoa jokatzen jarraitu ahal izateko.
Eranskina: ezarpen autonomikoko EHSS sareak, eratze-urtearen arabera ordenatuta
Urdinez erakusten dira Sareen Sarean zuzenean integratuta ez dauden sareak, nahiz eta parte hartzen duten beste sare batzuen bidez zeharka ager daitezkeen.
[1] Eranskinean, egituraketaren ibilbide historikoa ikus daiteke, autonomia-erkidegoaren ezarpeneko EHSSko sareen hautaketa baten bidez, eraketa-urtearen eta arreta-kolektibo nagusiaren arabera.
[2] Adibidez, Atzegi eta Gorabide 1960an eta 1962an sortu ziren, hurrenez hurren.
[3] Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialak gure erkidegoko gobernantzan izan duen parte-hartzearen deskribapen osatuagoa, bai eta parte hartu duen foroen eta autonomia-erkidegoetako edo lurraldeetako erakundeen zerrenda xeheagoa ere, gai horri buruz dihardugun denbora laburrean ikus daitekeenez. Hemen eskura daiteke: https://3seuskadi.eus/laburra/la-participcion-del hirugarrena-sector-social-en-la-gobernanza-de-la-cae /
[4] https://www.ogp.euskadi.eus/que-es-ogp/-/alianza-para-el-gobierno-abierto/
[5] EHSSren eta enpresa-sektorearen arteko harremanen deskribapen osatuagoa ikus daiteke sustapen-neurriei buruzko II. txostenean, Euskadiko enpresa-sektoreak bultzatutako Hirugarren Sektore Sozialaren sustapen-ekintzari buruzkoan. Hemen eskuragarri: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/Informe_IMP_2021.pdf
[6] La Taula 2003an sortutako sare bat da, Kataluniako irabazi-asmorik gabeko 3.000 gizarte-erakunde baino gehiago ordezkatzen eta biltzen dituzten 37 federazio eta erakunde handi biltzen dituena.
[7] Hirugarren Sektorearen Plataforma 2012an sortu zen, Estatuan gizarte-arloko zazpi erakunde adierazgarri batzearen ondorioz: Espainiako Boluntarioen Plataforma (PVE), Espainiako Pobreziaren eta Gizarte Bazterketaren aurkako Europako Sarea (EAPN-ES), Gizarte Ekintzako GKEen Plataforma (POAS), Desgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordea (CERMI), Espainiako Gurutze Gorria, Caritas eta ONCE – Espainiako Itsuen Erakunde Nazionala.
[8] EHSSk unibertsitateekin duen harremanari dagokionez, Bizkaiko Hirugarren Sektorearen Behatokiak “Unibertsitateen eta EHSSren arteko ikerketa eta lankidetza” tailerra antolatu zuen 2018an, eta bertan parte hartu zuten hiru euskal unibertsitateetako (UPV-EHU, Deustuko Unibertsitatea, Mondragon Unibertsitatea) eta ikerketa-zentroetako 19 ordezkarik eta EHSSko sare eta erakundeetako 21ek.
[9] Adibidez, Sareen Sarearen lankidetza 2023an Deustuko Unibertsitateko Orkestra-Lehiakortasunerako Euskal Institutuarekin, “Euskadi 2040” proiektuaren barruan. Proiektu horrek Euskadiren lehiakortasun-erronketan gertatzen ari diren aldaketak identifikatu nahi ditu, hurrengo belaunaldirako ongizate eredu iraunkor eta inklusibo bat eraikitzeko. Ikus: https://sareensarea.eus/noticias/sesion-de-contraste-con-orkestra-instituto-vasco-de-competitividad /
[10] Aurten Lares Euskadi izena hartu du, baina sarea aurretik ere bazegoen, izen honekin: “Euskal Autonomia Erkidegoko Zentro Soziosanitario Katolikoen Enpresa Elkartea”