Laburreko zenbakia: 01/2024
Iazko azken hiruhilekoan, Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Saileko Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzak Hirugarren Sektore Sozialaren Euskal Behatokiari eskatu zion, beherago ikusiko dugun bezala, sektoreak gai horren inguruan behin eta berriz agertu duen kezkarekin bat etorriz, izaera publikoko edo pribatuko laguntzei buruzko informazio eguneratua biltzea, Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialeko erakundeek berrikuntza-proiektuak edo eraldaketa digitaleko prozesuak sustatze aldera.
Eskaera horren emaitza da aurkezten dizuegun txostena, gure sektoreko erakundeen berrikuntza eta digitalizazioa bultzatzeko hainbat laguntza, dirulaguntza eta sari biltzen dituena. Behatoki honek eremu horien inguruan garatutako beste dokumentu eta jarduera batzuk osatzen dituen produktua da txostena, hala nola eraldaketa digitalari buruzko jardunaldi-tailerra APTES gizarte-teknologia sustatzeko elkartearekin batera antolatu genuena (Donostian eta Gasteizen egin zen 2022ko maiatzean eta ekainean, hurrenez hurren) edo topaketa horien ondorioz argitaratu genuen oharra.
Txostena aurkeztu aurretik, EHSSk gure produktuak, zerbitzuak edo prozesuak berritzeak edo gure erakundeak digitalki eraldatzeak dakarren erronkaren aurrean duen egoerari buruzko laburpen bat egingo dugu.
Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren kezka berrikuntzaren eta digitalizazioaren inguruan
Adierazi dugun bezala, gizarte-berrikuntza Hirugarren Sektore Sozialeko erakundeen etengabeko kezka da, beren esku hartzeko zerbitzuak eta programak, bai eta kudeaketako eta koordinazioko barne-prozesuak ere, hobetzeko eta behar bezala doitzeko ahaleginean, beti aldatzen ari den errealitate batek sortzen dituen erronkei aurre egin ahal izateko.
Kezka hori hainbat modutan islatzen da. Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala Sustatzeko Estrategiaren[1] helburu orokorren artean dago I+G+B soziala sustatzea helburu duen bat. Helburu horrek 2030 agendaren jarduera barne hartzen du, “I+G+B eta erakundeen eraldaketa digitaleko prozesua sustatzea” helburu duena.
Euskadiko Hirugarren Sektore Soziala sustatzeko neurriei buruzko lehenengo txostenean[2] parte hartu zuten erakundeek eta sareek adierazitako sustapen-ekintza hobetzeko orientabideetan (2020an egin genuen txostena), kezka horren erakusgarri gisa, “gizarte-berrikuntza sustatzeko” proposamen bat (6. proposamena) eta “EHSSren eraldaketa digitala bultzatzeko” beste proposamen bat (7. proposamena) jaso ziren.
Aurrekoaren ildotik, eta argitaratutako azken Barometroak[3] (2021) adierazten duen bezala, “eraldaketa digitala eta berrikuntza soziala agerian geratu dira erakundeak indartzeko ardatz garrantzitsu gisa. ” (33). Barometroak 2020ko Liburu Zuriak[4] aipatzen zuen kezka hori adierazten jarraitzen zuen, baina erronka hori “berrikuntza-sareen sorreran eta digitalizazio-prozesuetan aurrera egitea, trantsizio digitalaren esparruan” (33) azaltzen zen.
Nolakoa da EHSSren egoera erronka horri dagokionez?
EHSSren egoera berrikuntzaren eta digitalizazioaren erronkaren aurrean
2021eko Barometroaren arabera, EHSSko erakundeen % 26,1ek berrikuntza-jarduerak egiten ditu. 2020ko Liburu Zuriak, bestalde, adierazten du erakundeen % 8k baino ez duela estrategia digitaleko plan bat, baina beste % 24,8k lotutako ekintzak garatzen ditu, nahiz eta plan formalizaturik ez izan. Estrategia digital formalizatua duten erakundeen ehunekoak gora egiten du erakundeetan diru-sarreren bolumenak eta ordaindutako pertsonen kopuruak gora egin ahala.
Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak 2021ean egindako “Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren egoera eraldaketa digitalaren erronkaren aurrean” azterlanak[5] ere horri buruzko datuak ematen ditu, eta adierazten du erakundeen % 6k estrategia digital formalizatua duela, eta beste % 18,7k ez duela formalizatuta baina lotutako ekintzak egiten dituela. Azterlanaren datuek adierazten dutenez, estrategia digitala duten edo estrategia horrekin lotutako ekintzak egiten dituzten erakundeek teknologia digitalaren maila altuagoak dituzte hainbat lan-eremutan: komunikazioa, funtsak lortzea, eragina, produktu eta zerbitzuak hartzaileentzat, barne-kudeaketa eta erakundeen arteko lankidetza. Txosten horrek honako hau ere gaineratzen du: “Txikia da berrikuntza-prozesu askotan dauden puntako teknologia digitaletako batzuk erabiltzen dituzten EHSSko erakundeen proportzioa. Datuek erakusten dutenez, puntako teknologia horiei dagokienez, EHSSko erakundeen esperientziak urriak dira» (45).
Bestalde, “Berrikuntzaren egoera EHSSko erakundeetan” izeneko txostenak, Sareen Sareak, Innobasquek eta Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak bultzatutakoak[6], datu positiboagoak ematen ditu[7]: “elkarrizketatutako erakundeen % 73k dio azken 3 urteetan berrikuntza barne hartzen duen plan estrategiko bat egin duela” (16). Era berean, bertan adierazten denez, “elkarrizketatutako hamar erakundetik zazpik I+G+B proiekturen bat gauzatu dute, eta % 43k jarduera horietan soilik diharduten langileekin egin dute […]. Bestalde, erakundeen % 23k bakarrik du I+G+B sail bat erakundearen barruan “(20). Gainera, “erakundeen % 83k lankidetzaren bat egin du beste erakunde edo enpresa batzuekin” (27) eta “erakundeen beste % 53k aurrera egin du prozesuen eta produktuen digitalizazioan (ondasunak eta zerbitzuak)”. (33). Ondorio orokor gisa, txosten honek 56,5ean kokatzen du EHSSko erakundeen jarduera berritzailearen maila, 0tik 100era bitarteko eskala batean.
Hala ere, erakundeetako berrikuntza- eta digitalizazio-prozesuek hainbat zailtasuni egin behar diete aurre. Horien artean dago langile kualifikaturik edo ezagutza espezializaturik ez izatea, baina garrantzitsuena, aurreko txostenak nabarmentzen duen bezala, finantza-baliabideak lortzea da. Azken batean, giza baliabideak edo baliabide ekonomikoak eskuratzeko aukera falta da.
Nola finantzatzen da berrikuntza? Aurreko txostenaren arabera, erakundeen % 73k kanpoko finantzaketara jotzen du I+Gko jarduerak edo beste jarduera berritzaile batzuk egiteko, eta % 63 publikoa da. Erakundeentzat, beraz, funtsezkoa da, beste erronka batzuen artean, berrikuntza- eta digitalizazio-prozesuak erraztuko dituzten finantzaketa-bide berriak eskuratzea.
Prozesu horiek errazteko moduetako bat da erakundeek eskuragarri dituzten laguntza-programa publiko zein pribatuei buruzko informazio eguneratua izatea. Asmo horrekin aurkezten dizuegu berrikuntza-proiektuak edo eraldaketa digitaleko prozesuak bultzatzeko laguntza publiko eta pribatuei buruzko txostena.
Berrikuntza eta digitalizaziorako laguntzen txostena
Txosten honen helburua da EHSSko erakundeek berrikuntza- edo digitalizazio-prozesuak bultzatzeko jaso ditzaketen laguntzen lehen panoramika eskaintzea. Identifikatutako laguntzak, kasu gehienetan, 2023an argitaratutako deialdiei dagozkie (edo, salbuespen gisa, 2022an deitutako laguntzak, baina 2023an indarrean daudenak), nahiz eta dagoeneko sartu diren 2024ko urtarrilean abiarazitako deialdiak. Eremu geografikoari dagokionez, txostenak lurralde historiko, autonomiko eta estatu mailako laguntzen identifikazioa eskaintzen du, baita kontuan har litezkeen Europako laguntzetara lehen hurbilketa bat ere[8].
Guztira, hiru bloketan egituratzen diren 56 laguntzari buruzko informazioa biltzen da. Lehenengoan, EHSSrako laguntza orokorrak jasotzen dira, garatu beharreko xedea eta/edo helburua gorabehera, publikoak zein pribatuak (9 publikoak dira eta 19 pribatuak, banku-fundazioei, enpresa-fundazioei eta abarri dagozkienak), eta horietan berrikuntza- eta digitalizazio-proiektuak garatzea posible litzateke.
Bigarrenean, berrikuntzarako laguntza espezifikoak biltzen dira, EHSSko erakundeek eskura ditzaketenak; izan ere, EHSSra bakarrik zuzenduta daude (13 laguntza hirugarren sektorera bakarrik bideratzen dira, eta horietatik 2 pribatuak dira eta 11 publikoak), edo ez dute EHSS baztertzen (horietatik 3 publikoak dira eta 4 pribatuak).
Hirugarren blokean, digitalizazio- edo transformazio digitaleko prozesuetarako laguntza espezifikoak jasotzen dira. Laguntza horiek identifikatuta daude, eta EHSSko erakundeek eskura ditzakete, EHSSra bakarrik zuzenduta daudelako (6 dira, eta horietatik 3 publikoak dira eta beste 3 pribatuak) edo EHSSa kanpo uzten ez dutelako (2 laguntza publiko dira).
Identifikatutako laguntzak honela banatzen dira eremu geografikoaren arabera: 27 laguntza estatukoak dira, 10 Euskadin, 3 Araban, 3 Bizkaian, 12 Gipuzkoan eta 1 EBtik dator.
Laguntza bakoitzari buruz bildutako oinarrizko informazioa fitxa espezifiko baten bidez erakusten da, eta honako eremu hauek biltzen ditu: izenburua, esteka, deialdiaren data, laguntzaren deskribapen laburra, helburua eta onuradunak.
Txostena bi eranskinekin osatzen da. Lehenengoak txostenean lurralde-eremuaren arabera identifikatutako laguntzak egituratzen ditu, lurralde bakoitzean erabilgarri dauden laguntzak modu arinean eskuratzeko. Bigarrenak identifikatutako laguntzen bidez finantzatutako berrikuntza- edo digitalizazio-proiektuen hamabi adibide biltzen ditu.
Interesgarria izango zaizuelakoan, hemen uzten dizuegu txostenerako sarbidea
[1] Hemen eskuragarri: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/EPTSSE-plan-de-la-XII-Legislatura.pdf
[2] Hemen eskuragarri: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/IMPTSSE-2019_eu.pdf
[3] Hemen eskuragarri: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/Informe_BAROMETRO2021_DEF_eu.pdf
[4] 2020ko Liburu Zuriak, EHSSren erronken artean, “erakundeen eraldaketa digitalaren alde egitea” jasotzen zuen (9. erronka, 199. or.). Hemen ikus daiteke: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/LibroBlanco_DEF_2019-2020_eus-comp.pdf
[5] Hemen eskuragarri: https://3seuskadi.eus/wp-content/uploads/Berrikuntzaren-egoera-Hirugarren-Sektore-Sozialeko-antolakundeetan_eu.pdf
[6] Hemen eskuragarri: https://sareensarea.eus/wp-content/uploads/2022/07/1-TXOSTENA-Berrikuntzaren-egoera-EHSSko-erakundeetan.pdf
[7] Beharrezkoa da txosten honek eskainitako datuak eta ondorioak arretaz eta orientabidez soilik irakurtzea, ez baita egin estatistikoki Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialaren lagin adierazgarri batekin. Txostenaren mugak eta metodologia 5. eta hurrengo orrietan ikus daitezke.
[8] Ez dira sartzen tokiko administrazioen (udalak edo beste toki-erakunde batzuk) laguntzen eta diru-laguntzen deialdiak, ez baitira identifikatu berrikuntzarako edo digitalizazio-prozesuetarako deialdi espezifiko gisan, eta deialdi orokorrak edo eremuka egindakoak (gazteria, emakumea, adinekoak, immigrazioa, gizarte-zerbitzuak, etab.), non berrikuntza-proiektuak eta/edo digitalizazio/eraldaketa digitaleko prozesuak aurkezteko lekua izan dezaketen. Deialdi horiek Hirugarren Sektore Sozialaren Euskal Behatokiaren webgunean eskuragarri dagoen finantzaketa-datu-basean aurki daitezke: https://3seuskadi.eus/zer-egiten-dugu/baliabideak/finantzazioa/?lang=eu